De FNV kan op dit moment al veel betekenen voor meeroudergezinnen, hoewel er nog geen goede wetgeving is. Op dit moment sluiten de formuleringen in cao’s vooral aan bij de gedachte dat een kind één of twee ouders kan hebben. De maatschappelijke werkelijkheid is anders. Als de FNV de niet-juridische ouders niet in de kou wil laten staan, dan zouden formuleringen voor het verkrijgen van calamiteitenverlof, zorgverlof, ouderschapsverlof, regelingen rond vakanties e.d. moeten worden verruimd. In plaats van uit te gaan van “ouders van een kind” moet worden uitgegaan van “degenen die de zorg hebben voor een kind”.
Dat is een van de conclusies van een discussieavond die het Netwerk Roze FNV organiseerde in samenwerking met het Roze Netwerk van de PvdA, RozeLinks en Gay66.
Op 20 juni 2017 was, ondanks het schitterende terrasweer, een mooi gezelschap (circa 25 mensen) samengekomen in de Openbare Bibliotheek Amsterdam om te spreken over het belang van betere wet- en regelgeving. Aleid Wolfsen (foto), voorzitter van de Staatscommissie Herijking Ouderschap, opende de avond. Hij vatte de werkwijze en adviezen van de staatscommissie samen en vertelde dat de commissie heel open het proces is ingegaan en steeds vanuit het kind heeft geredeneerd. De commissie heeft ook gesproken met gezinnen zowel met drie ouders (twee moeders met een vader of andersom) als met vier ouders. De gesprekken hebben veel indruk gemaakt op de commissie.
De commissie heeft geconcludeerd dat het mogelijk moet worden dat een kind juridisch meer dan twee ouders heeft, en dat het ouderlijk gezag niet beperkt hoeft te blijven tot twee ouders. Veel waarde hecht de staatscommissie eraan dit vanaf de geboorte mogelijk te maken. Dit is zowel belangrijk voor het kind als voor de aanstaande ouders: duidelijkheid vanaf het begin. Ook hecht de commissie aan zorgvuldigheid in het proces van meerouderschapserkenning: de aanstaande ouders moeten nadenken over hoe ze de onderlinge (zorg)verhoudingen zien en moeten dit ook met elkaar bespreken. Een rechterlijk toets dient te waarborgen dat aanstaande ouders de keuze voor het meerouderschap weloverwogen maken.
Inzet FNV
De FNV zou kunnen helpen bij de lobby om deze nieuwe wettelijke regelingen tot stand te brengen, maar de vakbeweging kan méér doen. Ook nu al kunnen definities die met gezin en ouderschap te maken hebben, in de cao’s ruim worden gedefinieerd. Op die manier kunnen ouders die nu nog niet het juridisch ouderschap hebben, toch gebruik maken van regelingen voor verlof e.d. Ruime definities in cao’s zijn belangrijk omdat niet elke leidinggevende soepel blijkt om te gaan met de bestaande definities.
Meeroudergezinnen aan het woord
Een vader en een bijna volwassen dochter vertelden over het opgroeien in een meeroudergezin. Hierbij was zowel aandacht voor de voordelen zoals veel grootouders en vaak op vakantie gaan als voor de nadelen, zoals het wonen op meerdere locaties. Niet alles is oplosbaar met betere regelgeving, wel kan wettelijke erkenning meer rust en duidelijkheid geven. Gezinnen zijn nu feitelijk aan het pionieren en moeten zelf hun route vinden ook bij instanties (scholen, werk et cetera).
En zoals het bij tweeoudergezinnen niet altijd loopt zoals de ouders (of de kinderen) het zich ooit hadden voorgesteld, zo kan dat ook bij meeroudergezinnen lopen. Soms zijn er fricties, soms spanningen, soms klapt het. Leden van de staatscommissie vertelden dat juist in dat soort situaties belangrijk is dat er goede afspraken zijn, die van tevoren zijn gemaakt. Natuurlijk is het belangrijk om spanningen en fricties zo goed mogelijk te voorkomen. Of zoals een moeder zei ook als de kinderen geboren zijn, moet je veel met elkaar blijven praten (familievergaderingen). Dit neemt niet weg dat er soms grote emoties kunnen spelen, die je niet altijd van te voren kan overzien.
Ook bleek dat de staatscommissie geen voorbeelden had gesproken van gezinnen waar meer dan vier ouders een rol spelen, en dat de adviezen niet ingaan op bestaande situaties. Aleid Wolfsen: “We hebben ons gericht op de situatie als er nog een kind geboren moet worden. Het is in eerste instantie belangrijk dat dát goed geregeld wordt. Als dit eenmaal wet is, dan zou er overgangsrecht moeten worden gemaakt voor die gezinnen waarin nú al meerdere ouders zijn.”
Hoe verder
Het rapport van de staatscommissie is in december 2016 gepresenteerd. Het is nu wachten op een debat over de adviezen met het nieuwe kabinet. Aleid Wolfsen grapte dat een zinnetje in het nieuwe regeerakkoord voldoende is “we nemen de adviezen van de Staatscommissie over.” De staatscommissie heeft namelijk al 68 concrete wetsvoorstellen opgenomen in haar rapport.
Het Netwerk Roze FNV blijft de parlementaire behandeling met aandacht volgen en vraagt aandacht voor uitvoering van de adviezen van de staatscommissie. In een nieuwe versie van de Regenboog-checklist voor cao’s zal het onderwerp meer aandacht krijgen.
Meer informatie:
Advies van de Staatscommissie (inclusief samenvatting)
Stichting Meer dan gewenst