“Het Duitse Verbond van Vakbonden (DGB) roept de Bondsregering op om snel te handelen en het betreffende wetsontwerp zo snel mogelijk in te brengen bij de Bondsdag. De wet moet er nog deze regeringsperiode komen. We dagen alle partijen uit om in onderling overleg mee te werken aan rehabilitatie van de slachtoffers van artikel 175 en hun familie.”
Aldus Reiner Hoffmann, voorzitter van de DGB, op 21 oktober in Berlijn. Hij sprak over het wetsontwerp dat de Bondsregering voorbereidt. Als dat wet wordt, krijgen mensen die vervolgd zijn wegens homoseksualiteit, alsnog eerherstel. Dat zou dan het sluitstuk zijn van een lange geschiedenis van criminalisering, vervolging en tijdens het nazi-regiem deportatie en dood.
Artikel 175 van het Wetboek van Strafrecht werd in 1871 in Pruisen en de Noord-Duitse Bond ingevoerd als reactie op het schrappen van straffen om homoseksualiteit in de gebieden waar de Napoleontische wetgeving was ingevoerd. Daarna ging het artikel voor het hele Duitse Keizerrijk gelden. Van toen af gold: “Onnatuurlijke ontucht, zowel tussen personen van het mannelijke geslacht of mensen met beesten, wordt bestraft met een opsluiting, en verder met het verliezen van alle burgerrechten.”
In 1929 besloot een parlementaire commissie van de Rijksdag dat het artikel geschrapt diende te worden. Door de opkomst van de nazi’s werd het schrappen eerst geblokkeerd. Naderhand verscherpten de nazi’s de formuleringen van artikel 175 zelfs, waardoor mensen vanwege homoseksuele handelingen in concentratiekampen belandden en daar een roze driehoek moesten dragen (illustratie: verplichte kentekens in concentratiekampen). Daarmee werden ze als allerergste groep binnen de concentratiekampen beschouwd (ook door mede-gevangenen). Van de naar schatting 10.000 mannen die op die manier in een kamp was beland overleefde ongeveer veertig procent de oorlog. Bizar was dat na de bevrijding van de kampen sommigen alsnog in gevangenissen hun straf moesten uitzitten.
Want na de oorlog handhaafde West-Duitsland de versie van artikel 175 zoals die vóór de nazitijd had gegolden. In Oost-Duitsland werden verschillende wijzigingen aangenomen waardoor in feite vanaf eind jaren ’50 homoseksualiteit geen reden meer was voor strafvervolging. Het artikel werd geschrapt.
In West-Duitsland werd mannelijke homoseksualiteit pas in 1969 uit het strafrecht gehaald. Maar er bleef een leeftijdgrens van 21 jaar gelden, terwijl voor heteroseksuele of lesbische seksualiteit de grens bij 14 jaar lag. Tussen 1945 en 1969 werden zo’n 100.000 mannen onder de het wetsartikel vervolgd, waarvan de helft schuldig werd bevonden. De West-Duitse politie gebruikte ‘geavanceerde opsporingsmethoden’, zoals camera’s die achter (eenzijdig spiegelende) spiegels in openbare toiletten waren gemonteerd.
In het verenigd Duitsland lukte het pas in 1994 artikel 175 helemaal te schrappen uit het wetboek van strafrecht,vijf jaar na de val van de Muur. De leeftijdsgrenzen voor seksuele handelingen werden bovendien gelijkgetrokken. In 2002 werd daarnaast wettelijk een generaal pardon geschonken aan de homoseksuelen die tijdens de nazitijd waren vervolgd. Met het huidige wetsontwerp erkent de Duitse overheid eindelijk ook dat de vervolgingen die ná 1945 hebben plaatsgevonden onjuist waren. Het is niet duidelijk hoeveel overlevenden dit eerherstel zullen meemaken.